توری پراش بازتابی (RG)
مقدمه:
توری پراش یکی از قطعات اپتیکی است که بر اساس پدیده ی پراش، نور را تجزیه می کند. به همین دلیل بیشترین کاربرد توری پراش برای پاشندگی نور است و در طیف سنج ها و طیف نماها به کار می رود. توری از خطوط تاریک و روشن ریز و نزدیک به یکدیگر و یا از پستی و بلندیهای شفافی ایجاد می شود که در تطابق با نظریه ی پراش، طول موجهای مختلف را از هم جدا می کند. درصورتیکه نور لیزر را به طور عمودی به توری پراش بتابانیم، چند لکه با روشنایی های متفاوت روی پرده مشاهده میشود. لکه اصلی که در راستای باریکه فرودی روی پرده می تابد را مرتبه صفر و لکه های دیگر را مرتبه های یک و دو و…می نامیم. موقعیت این لکه ها به زاویه تابش نور به توری، طول موج نور و تعداد خط حک شده روی توری بستگی دارد. با توجه به وابستگی پراش به طول موج، انتظار داریم طول موج های مختلف در زاویه های مختلفی پراشیده شوند و در نتیجه طیفی از نور تشکیل شود. در تابش عمودی، رابطه زیر میان طول موج و مرتبه پراش و فاصله خط ها برقرار است:
a sin(α) = m λ
در حالت کلی، توریها در دو نوع بازتابی و عبوری ساخته می شوند. در توریهای بازتابی، نور پس از برخورد به سطح بازتاب کننده ی دارای شیار و بازتابش ازآن، پراشیده می شود و در نمونه های عبوری، نور در خلال عبور از توری پراشیده خواهد شد. توریهای بازتابی غالباً با لایه نشانی یک سطح آینه ای در پشت آن ایجاد می شوند. از آنجا که در طیف سنجی به دقت بالائی در پاشندگی و تفکیک طول موجها از یکدیگر نیاز است، معمولاً زیر لایه ی توریهای بازتابی شیشه ای است که ضخامت کافی برای جلوگیری از انعطاف و تغییر شکل آنها داشته باشد. هر چند برای ساخت توریهای بازتابی روشهای مختلفی موجود می باشند، اما روش فوق، به ویژه برای ساخت توریهائی که به صورت یک قطعه ی اپتیکی ایجاد شده و در طیف سنجی به کار می روند، مناسب است.
توری پراش بازتابی موجود:
در اغلب آزمایشهای روزمره ، همچنین در آزمایشهای این سایت هم، می توانید از قسمتی از یک CD یا DVD به عنوان توری پراش بازتابی استفاده کنید. البته دراین قطعات، شیارها خمیده هستند ولی در صورتیکه قطعه کوچکی از قسمت بیرونی CD انتخاب شود، انحنای موجود قابل صرف نظر است و این قطعه می تواند به عنوان توری بازتابی استفاده شود.
ملاحظات استفاده:
– برای استفاده از این قطعه، از پایه مربوطه استفاده کنید.
– چون این پایه دارای آهنربا است، در صورت هرگونه معذوریت، احتیاط کنید.
– قطعه را در معرض نور مستقیم خورشید و گرمای بیش از حد قرار ندهید.
– به قطعه فشار نیاورید و به آن ضربه نزنید.
– به هیچوجه به توری دست نزنید زیرا به سادگی صدمه می بیند.
– توری را تمیز نکنید. حتی دستمال نرم نیز می تواند به آن آسیب برساند.
– برای برطرف کردن گرد و غبار بهتر است از فوتک استفاده کنید و در صورتیکه کثیفی برطرف نشد از قسمت سالم آن استفاده کنید.
– در کار با توری پراش بهترین کار جلوگیری از کثیف شدن توری است زیرا تمیز کردن آن حساس و دشوار است.
– البته در CD ها روکش شفافی روی شیارها کشیده شده است که آنرا مقاوم تر میکند بطوریکه میتوان با دستمال نرم و احیانا شستشو نیز آنرا تمیز کرد. توجه داشته باشید که بهترین تجربه در تمیزکاری قطعات اپتیکی و خصوصا توری پراش در صورت داشتن روکش، ابتدا جلوگیری از حضور ذرات و کثیفی و سپس برطرف کردن آن قبل از دستمال کشیدن و در نهایت شستشوی CD با آب صابون رقیق و خشک کردن با دستمال نرم است.
نمونه آزمایشهایی که از این قطعه استفاده می کند:
آزمایشهایی که پراش نور در آن تجربه می شود می تواند از توری بازتابی بهره برد. در طیف سنجی و طیف نمایی و همینطور بررسی تعداد خط حک شده روی توری از این توری استفاده می شود.